Türkiye’nin F-35 savaş uçağı programındaki belirsizliği sürüyor. Ankara, 2019 yılında Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almasının ardından Washington’un yaptırımlarıyla karşılaşmış ve programdan resmen çıkarılmıştı.
ABD Savunma Bakanlığı, o tarihten itibaren Türkiye’ye F-35 teslimatını durdurdu.
ABD Başkanı Donald Trump, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada Türkiye’nin F-35 sürecine değindi. Trump, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile 25 Eylül’de Beyaz Saray’da bir araya geleceğini duyurdu.
“25 Eylül’de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı Beyaz Saray’da ağırlamaktan memnuniyet duyuyorum. Cumhurbaşkanı ile Boeing uçaklarının büyük çaplı alımı, önemli bir F-16 anlaşması ve olumlu şekilde sonuçlanmasını beklediğimiz F-35 görüşmelerinin devamı dahil birçok ticaret ve askeri anlaşma üzerinde çalışıyoruz. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ben her zaman çok iyi bir ilişkiye sahip olduk. Onu 25’inde görmeyi sabırsızlıkla bekliyorum!”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“Değerli mevkidaşım ve dostum ABD Başkanı Sayın Donald Trump ile Beyaz Saray’da yapacağımız görüşmede, kapsamlı stratejik ilişkilere sahip olduğumuz müttefikimiz ABD ile başta ticaret, yatırım ve savunma sanayisi olmak üzere birçok konuyu ele alacağız. Başkan Trump ile yapacağımız görüşmenin, ortak küresel barış vizyonumuz çerçevesinde bölgemizdeki savaş ve çatışmaların durmasına katkı sunacağına, ülkelerimiz arasındaki işbirliğini daha da güçlendireceğine inanıyorum.”
TÜRK MEDYASINDA NELER YAZILDI
Milliyet yazarı Özay Şendir, “Başarı kriteri F-35’ler değil…” başlıklı yazısında şu ifadelere yer verdi:
“Bazen oyuncak mağazasına girmiş erkek çocuklar gibi davranıyoruz. Son 3 gündür ana konumuz Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 25 Eylül’de Beyaz Saray’da ABD Başkanı Trump ile yapacağı görüşme. Bu görüşme elbette çok önemli ama bu görüşmenin başarı kriteri, F-35 uçaklarının Türkiye’ye satışı olmayacak. Herkes konuya buradan baktığı için önce uçaklara dair bilgiyi vereyim, ABD hangarlarında Türkiye’ye teslim etmek için üretilmiş 6 adet F-35 savaş uçağı duruyor.
Washington’ın ilk kararı bu uçakları kendi ordusuna almaktı ama sonra yapılacak değişikliklerin maliyetine katlanmak istemediler.”
AYDINLIK UYARDI
Aydınlık gazetesinde ise F35 almamak için 5 neden sıralandı.
Özetle şu nedenler sıralandı:
1- İsrail’in 9 Eylül’deki Doha saldırısı ABD teknolojilerine güvenilemeyeceğini gösterdi. ABD’nin üsleri ve milyonlarca dolarlık savunma sistemleri, Katar’ı İsrail’in füzelerinden koruyamadı.
2- F-35’ler tarihin en pahalı silah sistemi. Programın maliyeti, bakım, işletme giderleriyle birlikte 2 trilyon dolar olarak tahmin ediliyor. Rakam yıllar içinde artıyor ve programdaki ülkelere yük oluşturuyor.
BAKIM, YEDEK PARÇA VE TEDARİK SORUNU
3- F-35’lere “uçan bilgisayar” denilmesinin bir nedeni de karmaşık ve büyük miktarda veriyi işlemeleri. Bu da kaza olasılığını artırıyor.
PARASINI ÖDEDİK AMA ABD VERMEDİ
4- ABD’ye güvenerek F-35 programına dahil olmak hataydı. Türkiye, F-35 Programı’na 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yaptı. Ancak ABD, parasını ödediğimiz altı adet F-35’i vermediği gibi parasını da iade etmedi.
5- Ülkemiz F-35’e mecbur değil. Türkiye, her dönem yaptırımlardan millî savunma sanayini güçlendirerek çıktı. Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) tarafından geliştirilen yerli ve millî 5. nesil savaş uçağımız KAAN da F-35’ten oldukça üstün pek çok özelliğe sahip.
YUNAN BASININDA NASIL YANKILANDI
Yunan basınında yer alan analizlerde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı görüşmeye dair dikkat çekici değerlendirmeler yapıldı.
Atina’daki diplomatik kaynaklara dayandırılan haberlerde, Erdoğan’ın F-35 programındaki blokajın kaldırılacağı umuduyla “yüksek bir bedel ödemeye hazırlandığı” öne sürüldü. Bu bedelin, Türk Hava Yolları için alınacak çok sayıda yeni Boeing uçağı olabileceği ifade edildi.
Kaynaklar, Trump’ın F-35’e dair açıklamalarının “2019’dan bu yana süregelen mevcut temasların devamından ibaret olduğunu” belirtti. Yorumlarda, görüşmenin çerçevesi “Trump ile Erdoğan arasındaki kişisel ilişkinin kendine özgü dinamikleri” olarak çizildi ve Atina’daki diplomatik çevrelerin “içiniz rahat olsun” mesajı verdiği aktarıldı.
F-35’İN DÖNÜŞÜ
Yunan basınına göre, söz konusu görüşmeden somut bir sonuç çıkması mümkün değil. Atina kaynakları, ABD yasalarında Türkiye’ye yönelik iki önemli engelin bulunduğunu hatırlattı:
Türkiye S-400 sistemlerine sahip olduğu sürece F-35 satışının yasaklanması,
S-400’ler nedeniyle Türk savunma sanayisine uygulanan CAATSA yaptırımları.
Haberlerde, “Türkiye S-400’lere sahip olduğu müddetçe F-35 programına geri dönüş imkânsız. Bunun gerçekleşmesi için Kongre’nin yasaları değiştirmesi gerekiyor” ifadeleri dikkat çekti.
